कक्षा 12 संस्कृत मॉडल पेपर 2021Sanskrit Model Paper 2021

Sanskrit Model Paper 2021

UP Madhyamika Shiksha Parishad (UPMSP) माध्यमिक शिक्षा परिषद्  has released Sanskrit model papers संस्कृत मॉडल पेपर २०२१  for Intermediate Exams 2021. Please Check कक्षा 12 संस्कृत मॉडल प्रश्नपत्र २०२१ UP Intermediate Sanskrit Model Papers for UP Board Exams 2021 here- Made by gyansindhuclasses.com

अनुक्रमांक …………………………………………………………………………………………..मुद्रित पृष्ठों की संख्या : 12

नाम………………………………………………………………………………………………………………………………..

103                                                                                                                                               303 (QA)

2021

संस्कृत

समय : तीन घंटे 15 मिनट                                                                                                                    पूर्णांक : 100

 

निर्देश   : प्रारंभ के  15  मिनट  परीक्षार्थियों  को  प्रश्नपत्र  पढ़ने  के  लिए  निर्धारित हैं |

  1.       निम्नलिखित गद्य – खण्ड पर आधारित प्रश्नों के उत्तर दीजिए-

अत्रान्तरे कंचुकी समागत्य महाश्वेताम् अवोचत्- “ आयुष्मति , देवः चित्ररथः देवी च मदिरा त्वां द्रष्टुम् आह्वयतः ” इति । इत्येवम् अभिहिता गन्तुकामा महाश्वेता “ सखि ! चन्द्रापीडाः क्वास्ताम् ? ” इति कादम्बरीम् अपृच्छत् । असौ तु “सखि महाश्वेते, किमेवम् अभिदधासि? दर्शनादारभ्य शरीरस्याप्ययमेव प्रभुः किमुत भवनस्य विभवस्य परिजनस्य वा – यत्रास्मै रोचते प्रियसखीहृदयाय वा , तत्र अयम् आस्ताम् ” इत्यवदत् । तत् श्रुत्वा महाश्वेता ” तत् अत्रैव त्वत्प्रासादसमीपवर्तिनि प्रमदवने क्रीडापर्वतकमणिवेश्मनि आस्ताम् ” इत्यभिधाय , गन्धर्वराजं द्रष्टुं ययौ । चन्द्रापीडोऽपि तयैव सह निर्गत्य , केयूरकेण उपदिश्यमानमार्गः , मणिमन्दिरम् अगात् ।

( i )  उपर्युक्त गद्यांश की पुस्तक और लेखक का नाम लिखिए ।

( ii ) कः समागत्य महाश्वेताम् अवोचत् ?

(iii) देवः चित्ररथः देवी च मदिरा कां द्रष्टुम् आह्वयतः?

(iv) “त्वत्प्रासादसमीपवर्तिनि प्रमदवने क्रीडापर्वतकमणिवेश्मनि आस्ताम् । ”

रेखांकित अंश का अनुवाद   कीजिए ।

( v ) चन्द्रापीडः केन उपदिश्यमानमार्गः मणिमन्दिरम् अगा ?

अथवा

” कुमार! शेषनामा हारोऽयं भगवता अम्भसा पत्या गृहम् उपगताय प्रचेतसे दत्तः । पाशभृतापि गन्धर्वराजाय , गन्धर्वराजेनापि कादम्बर्यै , तयापि त्वद्वपुः अस्य अनुरूपमिति विभावयन्त्या अनुप्रेषितः । अतः अर्हति इयम् बहुमानं त्वत्तः महाश्वेतयापि कुमारस्य संदिष्टम् न खलु महाभागेन मनसापि कार्यः कादम्बर्याः प्रथमप्रणयभङ्गः इति उक्त्वा तं तस्य वक्षःस्थले बबन्ध । चन्द्रापीडस्तु , विस्मयमानः प्रत्यवादीत् “ मदलेखे , निपुणासि । जानासि ग्राहयितुम् । उत्तरावकाशम् अपहरन्त्या कृतं वचसि कौशलम् ‘ इत्युक्त्वा कादम्बरीसंबद्धाभिरेव कथाभिः सुचिरं स्थित्वा , विसर्जयांवभूव मदलेखाम् ।

( i ) उपर्युक्त गद्यांशस्य पुस्तकं लेखकं च नाम लिखत ।

( ii ) “ मदलेखेनिपुणासि । जानासि ग्राहयितुम् । ‘ उत्तरावकाशम् अपहरन्त्या

कृतं वचसि कौशलमः । ‘  रेखांकित अंश का अनुवाद कीजिए ।

( iii ) हारस्य किं नामास्ति ?

(iv) भगवता अम्भसा पत्या गृहम् उपगताय हारं कस्मै दत्तः?

(v) चित्ररथः हारं कस्मै दत्तः?

  1.     अपनी पाठ्यपुस्तक के आधार पर किसी एक पात्र का हिन्दी में चरित्र – चित्रण लिखिए-     4

(अधिकतम 100 शब्द )

( i ) कादम्बरी       ( ii ) पुण्डरीक      ( iii ) पत्रलेखा

  1.     ‘ कादम्बरी ‘ के गद्य की प्रमुख विशेषताओं पर प्रकाश डालिए । (अधिकतम 100 शब्द)      4
  2.   निम्नलिखित प्रश्नों का सही विकल्प चुनकर लिखिए –

( अ ) प्रहृष्टचेताः कः अबवीत- ” केयूरक ! करतलवर्तिनी सिद्धिम् अवधारय ? ”

( i ) शुकनासः               ( 1 ) तारापीडः

( iii ) कपिञ्जलः           ( iv ) चन्द्रापीडः

( आ ) गन्धर्वराजपुत्री का आसीत् ?

( i ) तरलिका                ( ii ) मदलेखा

( ii ) पत्रलेखा               ( iv ) कादम्बरी

  1.     अधोलिखित में से किसी एक श्लोक की हिन्दी में सन्दर्भ सहित व्याख्या कीजिए  –   2 + 5 = 7

( अ ) निशम्य देवानुचरस्य वाचं मनुष्यदेवः पुनरप्युवाच ।

धेन्वा तदध्यासितकातराक्ष्या निरीक्ष्यमाणः सुतरां दयालुः ।।

( आ ) तं विस्मितं धेनुरुवाच साधो मायां मयोद्भाव्य परीक्षितोऽसि ।

ऋषिप्रभावान्मयि नान्तकोऽपि प्रभुः प्रहर्तुं किमुतान्यहिंस्राः ।।

 

  1.     अधोलिखित में से किसी एक श्लोक की सन्दर्भ सहित संस्कृत में व्याख्या कीजिए-  2 + 5 = 7

(अ)  सेयं स्वदेहार्पणनिष्क्रयेण न्याय्या मया मोचयितुं भवत्तः ।

न पारणा स्याद्विहता तवं भवेदलुप्तश्च मुनेः क्रियार्थः ।।

( आ ) तस्मिन् क्षणे पालयितुः प्रजाना मुत्पश्यतः सिंहनिपातमुग्रम् ।

अवामुखस्योपरि पुप्यवृष्टिः पपात विद्याधरहस्तमुक्ता ।।

  1.     महाकवि कालिदास की काव्य – शैली की हिन्दी अथवा संस्कृत में विवेचना कीजिए ।

( अधिकतम 100 शब्द ) – 3

  1.     निम्नलिखित दिये गये विकल्पों में से सही विकल्प चुनकर लिखिए-

( अ ) ( कामधेनुः ) नन्दिनी कस्य ऋषे धेनुः आसीत् ?         1

( i ) विश्वामित्रस्य                     ( ii ) वशिष्ठस्य

( iii ) दिलीपस्य                      ( iv ) कण्वस्य

( आ ) दिलीपस्य पत्न्याः नाम किं आसीत् ?                    1

( i ) वसुमती                 ( ii ) सुदक्षिणा

(iii) सुदाक्षिणा                     ( iv ) दमयन्ती

  1.     अधोलिखित से किसी एक अंश का हिन्दी में ससन्दर्भ व्याख्या कीजिए –       2 + 5 = 7

( अ ) रम्यान्तरः कमलिनीहरितः सरोभि

श्छायादुर्नियमितार्कमयूखतापः ।

भूयात् कुशेशयरजोमृदुरेणुरस्याः ।

शान्तानुकूलपवनच शिवश्च पन्थाः ।।

( आ ) शुश्रूषस्व गुरुन कुरु प्रियसखीवृत्ति सपत्नीजने

भर्तुर्विप्रकृतापि रोषणतया या स्म प्रतीपं गमः ।

भूयिष्ठं भव दक्षिणा परिजने भाग्यावनुत्सेकिनी

यान्त्येव गृहिणीपदं युवतया वामाः कुलस्याधयः ।।

  1.   निम्नलिखित में से किसी एक सूक्ति की सन्दर्भ – सहित हिन्दी में व्याख्या कीजिए- 2 + 5 = 7

(i) न खलु धीमतां कश्चिद्विषयो नाम ।

(ii) अपसृत पाण्डुपत्रा मुञ्चन्तयश्रूणीव लताः ।

(iii) अतिस्नेहः पापशङ्की ।

  1.   अभिज्ञानशाकुन्तलम् के चतुर्थ अंक का वैशिष्ट्य हिन्दी या संस्कृत में निरूपित कीजिए ।       4

( अधिकतम 100 शब्द )

  1.   निम्नलिखित प्रश्नों का उचित विकल्प चुनिए –

( अ ) शकुन्तला केन शप्ताऽभूत ?                              1

( i ) कण्वः                       ( ii )  दुर्वासाः

(iii) गौतमी                               ( iv ) विश्वामित्रः ।

( आ ) प्रस्थानकाले शकुन्तलया सह गच्छति ?                 1

( i ) प्रियंवदा                             ( ii ) अनसूया

( iii ) गौतमी                            ( iv ) मेनका ।

  1.   निम्नलिखित में से किसी एक विषय पर 10 पंक्तियों का संस्कृत में निबन्ध लिखिए-      10

(i)  विद्या ददाति विनयम् ।

(ii)  संस्कृतभाषायाः महत्वम् ।

(iii)  आतंकवादः ।

( iv )  परोपकारः ।

  1.   उपमा अलङ्कार की परिभाषा हिन्दी अथवा संस्कृत में लिखिए ।          3

अथवा

उपमा अलङ्कार का उदाहरण संस्कृत में लिखिए ।

  1.   अधोलिखित में से किन्हीं चार वाक्यों का संस्कृत में अनुवाद कीजिए-  8

(i)              छात्र अध्यापक से प्रश्न पूछता है ।

(ii)            भगवान को नमस्कार ।

(iii)          नदी कोस भर टेढ़ी है ।

(iv)           राधा चोरों से डरती है ।

(v)             मनुष्यों में परोपकारी ही प्रशंसनीय है ।

(vi)           ज्ञान के बिना मुक्ति नहीं होती ।

  1.   (अ) अधोलिखित रेखाङ्कित पदों में से किसी एक में नियम – निर्देश का उल्लेख कीजिए – 2

(i)               हरये रोचते भक्तिः ।

(ii)            अक्ष्णा काणः ।

(iii)          पुष्पेभ्यः स्पृहति ।

(आ)         ‘ शिष्याय स्वस्ति ‘ में शिष्याय में विभक्ति है-   1

( i ) प्रथमा                  ( ii ) तृतीया

( iii ) चतुर्थी                     ( iv ) सप्तमी

  1.   ( अ ) निम्नलिखित पदों में से किसी एक पद में विग्रह कीजिए –      2

( i ) लक्ष्मीपतिः

( ii ) पाणिपादम्

( iii ) घनश्यामः

( आ ) ‘ कृष्णसर्पः ‘ में कौन – सा समास है ?

( i ) तत्पुरुष        ( ii ) कर्मधारय

( iii ) द्वन्द्व           ( iv ) द्विगु

  1.   ( अ ) ‘ रमेशः ‘ शब्द में किस सूत्र से सन्धि कार्य होता है ?          2

( आ ) ‘ यद्यपि ‘ में सन्धि – विधायक सूत्र है –             1

( i ) आद्गुणः                 ( ii ) वृद्धिरेचि

( iii ) इकोयणचि            ( iv ) एङि पररूपम्

  1.   ( अ ) ‘ हरौ ‘ हरि प्रातिपदिक के किस विभक्ति एवं किस वचन का रूप है ?    2

( आ ) ‘ पितृ ‘ शब्द का सप्तमी , एकवचन का रूप होता है –           1

( i ) पिते            ( ii ) पितरि

( iii ) पितरौ        ( iv ) पितृषु

  1. ( अ ) “ पठताम् ‘ रूप ‘ पठ् ‘ धातु के किस लकार , पुरुष एवं वचन में होता है ?         2

( आ ) ‘ शी ‘ धातु के लट् लकार , प्रथम पुरुष , बहुवचन का रूप है-                1

( i ) शेते                     ( ii ) शयाते

( iii ) शेरते                  ( iv ) शयाथे ।

  1.   ( अ ) ‘ गन्तुम् ‘ पद में प्रयुक्त प्रकृति – प्रत्यय है –                                1

( i ) गम् + क्त                ( ii ) गम् + क्त्वा

( iii ) गम् + तुमुन्           ( iv ) गम् + क्त्वतु ।

( आ ) ‘ पठ् ‘ धातु में ‘ शतृ ‘ प्रत्यय लगाने पर रूप बनेगा –                     1

( i ) पठमानः                ( ii ) पठन्

( iii ) पठित्वा               ( iv ) पठितुम् ।

  1. अधोलिखित वाक्यों में से किसी एक वाक्य का वाच्य परिवर्तन कीजिए-       2

(i)               तेन पुस्तकं पठ्यते ।

(ii)            सः ग्रामं गच्छति ।

(iii)           त्वं पत्रं लिखसि ।

UP Board Intermediate /Class 12th Model Question Papers 2021 – Download Here

Sanskrit Class 12 Board Demo Paper 2021 Sanskrit Class 12 Board Demo Paper 2021

Model Paper Prepared By :
Gyansindhu Coaching Classes

Arunesh Sir

चैनल लिंक – https://www.youtube.com/channel/UCBEWNQ637WdCBl6S4KCIzZQ

वेबसाइट लिंक – https://gyansindhuclasses.com/

फेसबुक पेज लिंक – https://www.facebook.com/Gyansindhu-Coaching-Classess-172631304514334/

 

 

error: Content is protected !!